6 دلیل فرو ریختن سیستم قفسه بندی و توصیه هایی برای جلوگیری از آن

یکی از اهداف بکارگیری سیستم های قفسه بندی در انبار، بهره برداری بهینه از فضای انبار از طریق نگهداری کالاها در ارتفاع است. اما هنگامی که پالت های سنگین را در سیستم های قفسه بندی چند طبقه و گاهاً با ارتفاع بسیار زیاد نگهداری می کنیم، ریسک فرو ریختن سیستم قفسه بندی به یکی از دغدغه های فکری مدیران، سرپرستان و کارکنان انبار تبدیل می شود. 

سیستم های قفسه بندی از اجزایی به هم پیوسته تشکیل شده اند؛ در نتیجه با سقوط یک دستگاه، اجزای سیستم همچون مهره های دومینو یکی پس از دیگری سقوط خواهند کرد و فاجعه رخ خواهد داد. با توجه به آنکه انبارها اغلب مکان هایی شلوغ هستند و افراد، سواره یا پیاده، دائماً بین ردیف های قفسه بندی در حرکتند، بدیهی است که باید تدابیری جدی برای پیشگیری از وقوع چنین حوادثی اندیشیده شود. هزینه های از بین رفتن تجهیزات انبار، کالاها و مواد، توقف خط تولید و از دست دادن مشتری را نیز به ریسک آسیب دیدگی یا تلفات نیروی انسانی بیفزایید تا از اهمیت پرداختن بدین موضوع اطمینان یابید. 

اما خبر خوش آنست که پیشگیری از وقوع این حادثه به سادگی امکان پذیر است. کافیست عللی که موجب بروز این حوادث می شوند را بشناسید و آنها را رفع کنید. از این رو، در ادامه به بررسی علل وقوع این نوع حوادث انبار پرداخته و راه حل هایی بسیار ساده اما موثر جهت رفع آنها توصیه شده است.   

دلیل شماره 1: ضربه زدن لیفتراک به سیستم قفسه بندی

ضربه زدن لیفتراک به سیستم قفسه بندی یکی از عواملی است که ریسک بروز حادثه را افزایش می دهد. البته ضربه لیفتراک ممکن است به محض وقوع موجب بروز حادثه نشود، اما آسیب هایی که در طول زمان به سازه قفسه بندی وارد می شود، می تواند روزی حادثه ساز شود. بعلاوه، ضربه زدن لیفتراک به قفسه گاهی موجب می شود تا پالت های موجود در قفسه از وضعیت مناسب خارج شوند و سقوط یک پالت برای فرو ریختن کل سیستم کافیست! اما برای کاهش ریسک بروز حادثه ناشی از ضربه زدن لیفتراک به قفسه چه اقداماتی می توان انجام داد؟
 

در تعیین عرض راهروها دست و دلباز باشید. حداکثر بهره برداری از فضا یکی از اهداف کلیدی در انبارهاست. اما ایمنی از اولویت بالاتری برخوردار است. بسیاری از شرکت ها عرض راهروی میان ردیف های قفسه بندی را بر اساس حداقل تعریف شده توسط تامین کننده لیفتراک تنظیم می کنند. اما راهرویی که بر این اساس تعریف می شود، ممکن است خیلی باریک باشد! بویژه هنگامی که رانندگان لیفتراک از مهارت کافی برخوردار نباشند. 

نکته دیگر آنکه به هنگام تعیین عرض راهروها، بیرون زدگی پالت از قفسه در طرفین راهرو را نیز لحاظ کنید؛ چرا که همواره شاهد پیشروی پالت ها به فضای راهروها خواهیم بود. دقت داشته باشید که پس از نصب سیستم قفسه بندی، بازگشت به عقب و تغییر چیدمان قفسه ها کاری دشوار است. بنابراین، بهتر آنست که از همان ابتدا سطح مهارت رانندگان لیفتراک، بیرون زدگی پالت از قفسه، نیاز به تردد همزمان دو لیفتراک در یک راهرو و مواردی از این دست را مورد توجه قرار داده و سپس، اقدام به نصب قفسه نمایید. لازم است بدانید که اندکی دست و دلبازی در تعیین عرض راهروها، علاوه بر ایمنی بیشتر موجب افزایش سرعت عمل رانندگان و در نتیجه، افزایش بهره وری نیز خواهد شد. 

از تجهیزات ایمنی جهت محافظت از قفسه بندی استفاده کنید. محافظ ستون و محافظ قاب، تجهیزات ایمنی هستند که اغلب توسط تامین کنندگان قفسه بندی ارائه می شوند. کافیست از آنها بخواهید! این روش، راهکاری کم هزینه و آسان برای محافظت از سیستم قفسه بندی در مقابل ضربات لیفتراک است. توجه داشته باشید که قاب های مشرف به راهروهای عبوری و ستون های واقع در نبش راهروها، از آسیب پذیرترین نقاطی هستند که لازم است مورد توجه قرار گیرند. 

فضای کافی برای راهروهای عبوری در نظر بگیرید. حتی زمانی که راهروهای گذاشت و برداشت بار به اندازه کافی عریض هستند، راهروهای عبوری می توانند مشکل ساز شوند! اطمینان حاصل کنید که این راهروها برای عبور لیفتراک ها و اپراتورها به اندازه کافی عریض هستند.

اگر برای جلوگیری از پرت فضا در راهروهای عبوری، از تونل های قفسه بندی استفاده می کنید (در این روش با حذف بازوها تا ارتفاع تقریبی 3 متر در دهانه مورد نظر، ضمن ایجاد راهرو جهت عبور لیفتراک و اپراتورها، می توان از طبقات بالا جهت نگهداری کالا استفاده کرد)، در راهروهای طولانی، پایین ترین بازوی باقیمانده را با نوارهای ویژه جهت هشدار خطر علامتگذاری کنید. حتی بهتر است از نوارهای شبرنگ (با ویژگی درخشندگی در تاریکی) که بهتر دیده می شوند، استفاده کنید. عرض تونل های قفسه بندی باید به اندازه ای در نظر گرفته شود که حرکت و مانور لیفتراک در آن و همچنین، تردد عابر پیاده با سطح ایمنی قابل قبول انجام گیرد. ایده خوب دیگر در این نوع راهروها، استفاده از تجهیزاتی همچون زیرپالتی و یا نصب توری در فاصله بین بازوها جهت جلوگیری اط سقوط پالت از طبقات بالاتر است. 

اخطار: اطمینان حاصل کنید که امکان دید کافی در این تونل ها فراهم باشد. چرا که این مناطق از مناطق اصلی جهت برخورد لیفتراک ها با یکدیگر یا برخورد لیفتراک ها با اپراتورها هستند. برای کاهش ریسک بروز حادثه می توانید از آینه های راهنما یا سنسورهای تشخیص خطر کمک بگیرید. 

 به بی نظمی در انبار نه بگویید. تردد در راهروهای بی نظم برای رانندگان لیفتراک دشوار است. ریسک برخورد لیفتراک به قفسه به هنگام عبور از راهروهای شلوغ افزایش می یابد. با جمع آوری ظروف، پالت ها، کارتن های خالی، ضایعات بسته بندی و دیگر موانع از راهروها، سطح ایمنی انبارهایتان را بهبود دهید.

سلامت سیستم های قفسه بندی خود را به صورت دوره ای مورد بازرسی قرار دهید. تنها راه حل پی بردن به آسیب دیدگی سیستم قفسه بندی و نیازمندی آن به تعویض یا تعمیر آنست که در فواصل زمانی مرتب سلامت قفسه های خود را مورد بازرسی قرار دهید. به هنگام بازرسی قفسه ها به دنبال آسیب دیدگی، خم شدگی، فرو رفتگی و خراشیدگی در اجزای سیستم قفسه بندی بگردید. این موارد به سادگی قابل رویت هستند.

رانندگان لیفتراک را ملزم به رعایت حداکثر سرعت مجاز نمایید. حداکثر سرعت مجاز لیفتراک ها در شرایط معمول، 13 کیلومتر بر ساعت و به هنگام تردد در محل های عبور اپراتور، 5 کیلومتر بر ساعت است. همچنین، لیفتراک ها می بایست به هنگام تردد در محدوده های قفسه بندی سرعت خود را کاهش دهند. راهروهای گذاشت و برداشت بار، راهروهای عبوری و تونل های قفسه بندی مناطقی هستند که حرکت لیفتراک در آنها باید با سرعت کم انجام گیرد. این موضوع در سیستم های قفسه بندی با تراکم بالا همچون قفسه بندی خودراهرو (درایوین) از اهمیت بیشتری برخوردار است.  

دلیل شماره 2: بارگذاری بیش از حد مجاز در قفسه ها

بازوها اجزایی از سیستم قفسه بندی هستند که پالت ها بر روی آنها قرار می گیرند. سیستم های قفسه بندی با توجه به ویژگی های فنی که سازنده قفسه بندی برای آنها در نظر می گیرد، از تحمل بار معینی برخوردارند. این موضوع توسط سازنده قفسه بندی تعیین شده و در قالب تابلوی راهنمایی که الزاماً باید بر روی قفسه نصب شود، به اطلاع کابران سیستم رسانده می شود. توجه داشته باشید که تحمل بازو به ازاء هر جفت بازو بیان می شود و نه یک بازو به تنهایی.

همچنین، تحمل بازوها با این پیش فرض که بارگذاری در آنها به صورت گسترده و یکنواخت صورت خواهد گرفت، اعلام می شود. توجه داشته باشید که استفاده از لوازم فرعی مانند زیرپالتی، می تواند تحمل بازوها را نسبت به حالتی که پالت ها مستقیماً بر روی بازوها قرار می گیرند، تغییر دهد. استفاده از پالت های آسیب دیده نیز علاوه بر خطرناک بودن می تواند ظرفیت بارگذاری بازو را تحت تاثیر قرار دهد.

بازوها اغلب توسط کلیپ های ناخن دار به ستون ها متصل می شوند. در نتیجه، به سادگی می توانید آنها را جا به جا کرده و فاصله طبقات را بر اساس نیاز خود تنظیم نمایید. اما دقت داشته باشید که تغییر فاصله بازوها می تواند توزیع بار بر روی ستون ها و همچنین، میزان بارگذاری کل را تحت تاثیر قرار دهد. بنابراین، بهتر آنست که قبل از اقدام برای جا به جایی بازوها با تامین کننده تجهیزات قفسه بندی مشورت نمایید. 

دلیل شماره 3: ضعف طراحی سیستم قفسه بندی

سیستم های قفسه بندی بر اساس ابعاد و وزن بارواحد و تراکم بار مورد نظر جهت نگهداری طراحی می شوند. طراحی نامناسب سیستم و عدم تطابق آن با نیازمندی های مورد نظر می تواند ریسک فرو ریختن سیستم را افزایش دهد. 

دلیل شماره 4: در نظر نگرفتن فضای آزاد کافی به عنوان بادخور

سیستم های قفسه بندی با هدف نگهداری بارهای ساکن طراحی می شوند، نه برای تحمل ضربه و نیروی نامتعارف! یکی از بدترین مواقعی که سیستم قفسه بندی تحت ضربه و نیروی نامتعارف قرار می گیرد، هنگام گذاشت و برداشت بار توسط لیفتراک است. در نظر گرفتن فاصله آزاد ناکافی میان ستون های قفسه بندی و پالت ها، از یک طرف و میان پالت های واقع در هر دهانه در راستای افقی، از طرف دیگر و همچنین، فاصله عمودی ناکافی میان بالاترین نقطه بار تا زیر بازو به عنوان بادخور موجب می شود تا احتمال ضربه زدن به قفسه توسط راننده لیفتراک بالاتر رفته و در نتیجه، ریسک فرو ریختن سیستم قفسه بندی افزایش یابد.

امروزه لیفتراک های مجهز به لیزر هدایت کننده وجود دارند که به رانندگان لیفتراک کمک می کنند موقعیت دقیق گذاشت و برداشت بار را تشخیص دهند. تکنولوژی هایی همچون نصب دوربین بر روی شاخ ریچتراک ها و قرار دادن صفحه نمایشگر داخل کابین نیز با هدف حل مشکل کاهش دید اپراتور به هنگام گذاشت و برداشت بار در ارتفاع توسعه یافته اند. 

دلیل شماره 5: استفاده از قفسه های دست دوم بدون توجه به ظرفیت بار آنها

تامین کنندگان معتبر سیستم قفسه بندی شما را از قابلیت های سیستم اعم از تحمل بار بازوها، تحمل بار ستون ها و تغییر ظرفیت های اعلام شده به دلایل مختلف، مطلع می سازند. هنگامی که از قفسه های دست دوم استفاده می کنید یا مشخصات باری را که در قفسه های موجود خود نگهداری می کنید را تغییر می دهید، راجع به این موضوع که آیا سیستم های قفسه بندی همچنان پاسخگوی نیاز شما خواهند بود یا خیر با تامین کننده سیستم مشورت کنید.

بسیاری از شرکت ها به دلیل ارزان تر بودن قفسه های دست دوم علاقه مند به استفاده از آنها هستند؛ برخی نیز اقدام به دمونتاژ سیستم های قفسه بندی موجود خود و انتقال آنها به موقعیتی جدید می نمایند. هیچ یک از اقدامات مذکور اشکالی ندارد، بدان شرط که از قابلیت های سیستم مورد نظر خود به دقت مطلع باشید!

دلیل شماره 6: خطای نصب

پیچ کردن قفسه به زمین: پیچ کردن قفسه به زمین از طریق ثابت نگه داشتن فاصله میان ستون ها نقش مهمی در حفظ پایداری سیستم ایفا می کند. در صورت عدم بولت کردن قفسه ها به کف زمین نمی توان اطمینان داشت که سیستم قفسه بندی بار تعریف شده را تحمل خواهد کرد. بولت ها از جا به جایی افقی سیستم جلوگیری کرده و به افزایش ثبات و پایداری سیستم کمک می کنند و جزء جدایی ناپذیر سیستم قفسه بندی هستند. این علت یکی از علل فرو ریختن سیستم های قفسه بندی است که به سادگی می توان آن را رفع نمود. کافیست از تامین کننده سیستم قفسه بندی خود مشورت کنید تا رول بولت مناسب را به شما معرفی کنند. رول بولت ها اغلب از قطر تقریبی معادل 1 سانتیمتر و عمق مناسب برخوردار بوده و با پیش فرض کاربرد در شرایط عدم وقوع زلزله طراحی و مورد استفاده قرار می گیرند. دستورالعمل نصب رول بولت ها همراه با آنها ارائه می گردد.

کلیپ ها/ قفل های ایمنی را چک کنید: این قفل عموماً در بازوهای با کلیپ ناخنی مورد استفاده قرار می گیرند و از جا به جایی ناگهانی بازوها و جدا شدن آنها از ستون که اغلب به دلیل خطای راننده لیفتراک به هنگام گذاشت/برداشت بار رخ می دهند، جلوگیری می کنند. به هنگام بازرسی دوره ای سلامت تجهیزات، قفل های اطمینان آسیب دیده یا گمشده را نیز مورد توجه قرار دهید و نسبت به تعمیر یا جایگزین نمودن آنها اقدام کنید.